Dit jaar starten wij met de bouw van deze zelfbouw woning op Centrumeiland IJburg in Amsterdam. Het betreft een 5-laags woning in Blok 11 op kavel 02. Deze moderne woning heeft een strakke vormgeving met zwart plaatmateriaal, zwarte aluminium kozijnen en grote glasvlakken. De entree wordt geaccentueerd door een houten entreepartij en afsluitbare parkeergarage. De woning past door zijn hoogte en strakke uiterlijk goed in de op Centrumeiland gewenste stedelijkheid. Inmiddels bijna vanzelfsprekend voldoet de woning aan de huidige eisen met betrekking tot duurzaamheid en de op Centrumeiland geldende eisen voor ‘rainproof’ en energieneutraal/ duurzaam bouwen.

Centrumeiland van IJburg

Centrumeiland is de grootste zelfbouwlocatie van Amsterdam. In plaats van projectmatige stadsblokken komen hier vooral zelfbouwwoningen. Bewoners dragen zo in grote mate bij aan de uitstraling van de wijk. Centrumeiland wordt een stedelijke woonomgeving en krijgt een sfeervol leefklimaat. Het wordt een compacte wijk met bouwblokken die variëren in grootte en verspringen ten opzichte van elkaar. Zo ontstaat er meer ruimte voor pleintjes en groen. Een voorbeeld hiervan is de bomencarré, deze vormt straks het hart van Centrumeiland. Door het vroegtijdig aanleggen ervan zal het er straks van begin af aan sfeervol zijn. Duurzaamheid en rainproof zijn ook belangrijke thema’s.

Bij energieneutraliteit wordt via systemen koude en warmte uit de grond opgeslagen om huizen in de zomer te verkoelen en in de winter te verwarmen. Het regenbestendig maken van een gebied gebeurt door het opvangen van regenwater op eigen kavels, wadi’s in de openbare ruimte en de aanleg van groene daken.

Door het eiland autoluw te maken en parkeren op straat zoveel mogelijk te beperken, wordt beweging gestimuleerd in de openbare ruimte. Ook de trappen, aangelegd om de hoogteverschillen op het eiland te overbruggen, zetten aan tot bewegen.

Rainproof bouwen

Centrumeiland is in begin 2015 gerealiseerd door het ophogen met zand. Uiteindelijk zal het eiland bolvormig worden aangelegd, waardoor het hoogste punt 5 meter boven NAP komt. Door het zandpakket onder de heuvel kan regenwater gemakkelijk infiltreren. Er hoeft daarom geen hemelwater riolering worden aangelegd. Het is namelijk eerder een uitdaging om het regenwater op te slaan in de bodem, dan het kwijt te raken na een regenbui.

De gekozen groenstructuur hangt nauw samen met de rainproof inrichting van de openbare ruimte. Dankzij het hoogteverschil zal het regenwater via stegen, goten en pleintjes een weg naar de groene plekken vinden en zich daar verzamelen. Een deel van de groenvakken wordt een wadi (opvang van regenwater, dat binnen 24 uur in de bodem wordt opgenomen). Hiermee krijgt het regenwater een zichtbare en prominente plek in de openbare ruimte.

Klimaatbestendig bouwen

Van toekomstige kaveleigenaren wordt verwacht bij te dragen aan een rainproof eiland, door regenwater op te vangen, te benutten of slim af te voeren. Dankzij de zandbodem kan het regenwater makkelijk infiltreren. Mogelijke rainproof oplossingen zijn groene waterbergende daken, groene tuinen en waterdoorlatende bestrating. Of het benutten van regenwater voor bijvoorbeeld het doorspoelen van het toilet, wasmachines, of voor irrigatie van tuinen. We hebben een brochure gemaakt om de kaveleigenaren te inspireren en te laten zien hoe ze bij kunnen dragen aan een groene, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving.

Eind 2013 ging gemeente Amsterdam van start met de aanleg van Centrumeiland, het vierde eiland van stadswijk IJburg. Met de aanleg van dit eiland wordt geanticipeerd op de verwachte groei van het aantal inwoners van Amsterdam.

Het Centrumeiland bevindt zich aan de noordzijde van IJburg, op een plek waar nu nog het water van het IJmeer stroomt. Het eiland grenst straks aan het reeds bestaande Haveneiland-Oost.

Landmaken
Voor het landmaken is de zogenoemde pannenkoekmethode gehanteerd. Hierbij werd het zand laag voor laag gesproeid tot het circa 2 meter boven het wateroppervlak uitstak. Voor de realisatie van Centrumeiland was ongeveer 800.000 kubieke meter zand nodig, wat gelijk staat aan de inhoud van 800 wedstrijdzwembaden. Dit zand was voor een deel afkomstig van projecten op IJburg.

Bouw eerste woningen in 2017
De planvorming heeft vanwege de crisis een aantal jaren stilgelegen, maar is nu vanuit het Actieplan Woningbouw weer in volle vaart opgepakt. De eerste woningen kunnen in 2017 worden gebouwd.

Duurzaam bouwen

Wat raden wij u aan, bovenop het wettelijk verplichte?
In het Bouwbesluit zijn geen aanvullende eisen opgenomen voor het afstemmen van de woning en de installaties op een WKO. De gemeente en de WKO-exploitant kunnen u dat ook niet verplichten. Om uw woning geschikt te maken voor aansluiting op het WKO-systeem, raden we u wel sterk aan onderstaande uitgangspunten mee te nemen in het ontwerp van uw woning.

A. Lage temperatuursystemen
Bij een WKO is het belangrijk de woning uitsluitend te verwarmen en te koelen door het toepassen van vloerverwarming of een ander lage temperatuursysteem, bijvoorbeeld wandverwarming of lage temperatuur convectoren. Deze systemen worden ook ingezet voor het koelen van de
woning. Hiervoor is een thermostaat benodigd, die (bij voorkeur automatisch) omschakelt naar koelen.
Bij het toepassen van vloerverwarming is een vloer met een harde, niet-isolerende afwerklaag benodigd. Tussenlagen, zoals ondervloeren, verminderen de overdracht van warmte en koude en worden afgeraden. U wordt aangeraden om met uw architect, installateur, aannemer en/of
vloerenleverancier contact op te nemen over de specifieke eisen waaraan vloeren met vloerverwarming en -koeling moeten voldoen, om optimaal comfort mogelijk te maken.

B. Goede isolatie
Een warmtepomp is het meest energiezuinig in combinatie met goede isolatie. Zorg dus dat het huis goed geïsoleerd is. Dit kan bijvoorbeeld door te kiezen voor betere isolatie dan wettelijk minimaal vereist is volgens het Bouwbesluit. Wettelijk moeten de muren voorzien worden van een
isolatie van minimaal 4,5 m2.K/W, en de daken en vloeren van 3,5 en 6,0 m2.K/W. Bij het bouwen kan gekozen voor een Rc-waarde van 8,0 m2.K/W of 10,0 m2.K/W. Isolatieglas en geïsoleerde kozijnen beperken het energieverlies bij ramen en deuren. HR++-glas is in de nieuwbouw bijna standaard. Drievoudig HR+++-glas, ook wel triple glas genoemd, is sterk in
opkomst. Uw architect kan u hierover informeren.

C. Luchtdicht bouwen
Verder is van belang aandacht voor het dichten van kieren en slimme bediening van ramen en deuren. Dit wordt luchtdichtheid genoemd. Een goede prestatie en kwaliteit wordt bereikt door bij de bouw goed aandacht te besteden aan de afdichting en de kwaliteit van de details, zoals het aansluiten van de kozijnen op de gevels. De meerkosten zijn beperkt, maar niet elke bouwer kan dit ook waarmaken. Maak hierover dus duidelijke afspraken met uw aannemer.

D. Balansventilatie
Het is wettelijk verplicht afzuiging aan te brengen ten behoeve van de luchtkwaliteit in de woning. Hieraan wordt voldaan door roosters in de kozijnen te plaatsen, in combinatie met een afzuigbox. Dit wordt mechanische ventilatie genoemd. Voor de WKO wordt aangeraden geen standaard mechanische ventilatie, maar balansventilatie toe te passen. Bij balansventilatie brengt het ventilatiesysteem de aanvoer en de afvoer van lucht in een gebouw met elkaar in balans. Dat wil zeggen dat evenveel verse gefilterde buitenlucht wordt aangevoerd als vervuilde en vochtige binnenlucht wordt afgevoerd. Door bij de balansventilatie ook warmteterugwinning (wtw-unit) toe te passen, wordt de
binnenkomende lucht opgewarmd door de uitgeblazen lucht. De woning verliest nauwelijks warmte, terwijl toch goed geventileerd wordt. Warmteterugwinning reduceert de warmtebehoefte voor ruimteverwarming met ongeveer 40%. De energieprestatie en het comfort worden dus hoger wanneer u kiest voor het toepassen van balansventilatie. Daarvoor is het wel nodig om de filters periodiek volgens de richtlijnen van de leverancier (vaak jaarlijks) te vervangen.

Meer informatie

Informatieboekje Bouw Groen en Blauw
Stedenbouwkundig plan Centrumeiland
Website gemeente Amsterdam: Centrumeiland IJburg
Informatie over rainproof en natuurinclusief bouwen
Kavels Centrumeiland op de kaart